Fajsławice: Odkryli cmentarz na budowie! (zdjęcia)

Badane cmentarzysko zlokalizowane jest bezpośrednio przy drodze przebiegającej przez Siedliska Drugie. Pierwotnie musiało być to niewielkie wzniesienie, przekształcone w przeszłości w związku z budową drogi, linii elektrycznej oraz współczesną zabudową działki.

W obszarze inwestycji wystąpiły wyłącznie obiekty grobowe, zniszczone pracami ziemnymi w przeszłości i obecnie. Świadczy o tym warstwa ze skupiskami kości oraz kośćmi rozproszonymi. Podczas badań archeologicznych zadokumentowano i wyeksplorowano 10 obiektów – 8 stanowiło pozostałości grobów szkieletowych, a 2 niewielkie skupiska kości.

Zadokumentowano groby w formie szczątkowej, orientowane w linii zachód/północny zachód – wschód/południowy wschód, z głowami skierowanymi w kierunku zachodnim/północno-zachodnim. W sześciu jamach grobowych zachowały się in situ części szkieletów, obejmujące kończyny dolne. Były to pochówki osób dorosłych oraz dwojga dzieci. Spośród dwóch kolejnych pochówków dzieci jeden był uszkodzony w obrębie obręczy barkowej i czaszki, drugi miał naruszone kończyny dolne. Dwa skupiska zawierały szczątki kostne bez zachowanego układu anatomicznego.

Mimo dużego zniszczenia cmentarza ustalono, iż jamy grobowe miały kształt wydłużony, zbliżony do prostokąta. Były to groby pojedyncze. Zmarłych układano na wznak, z głową na zachód/północny zachód. Ciała dzieci miały ręce zgięte w łokciu i ułożone na klatce piersiowej. Nie stwierdzono śladów trumien. Nie znaleziono również zabytków ruchomych, pozwalających na ustalenie chronologii cmentarza.

Źródła archiwalne nie wspominają o cmentarzu w miejscowości Siedliska Drugie, zlokalizowanego na badanym terenie. Na mapach Heldensfelda z 1801-1804 miejsce to oznaczone jest krzyżem. Na późniejszych mapach krzyża już nie naniesiono. Obecnie na terenie posesji znajduje się drewniany krzyż. Brak jest również informacji, potwierdzających ewentualne istnienie w przeszłości świątyni w bliskim sąsiedztwie odkrytego cmentarza, z którą można byłoby wiązać odkryty cmentarz.

W związku z powyższym autorzy badań wysuwają dwie hipotezy założenia cmentarza. Jedna z nich wiąże cmentarz z obecnością w Siedliskach i okolicy braci polskich, którzy w tym miejscu mogli chować swoich zmarłych. Wspólną cechą nekropoli ariańskich jest ich sytuowanie na wzniesieniach i z dala od ludzkich siedzib. W miejscowej tradycji nie są jednak znane przekazy o mogile ariańskiej. Drugą przyczyną powstania w tym miejscu cmentarza mogła być zaraza wśród mieszkańców Siedlisk. W takiej sytuacji cmentarz zakładano również z dala od terenów zasiedlonych, zaś miejsce upamiętniano krzyżem.

Zasięgu cmentarza nie znamy. Ekshumowano tylko pochówki, które były w pasie drogowym, a na które natrafiono przypadkowo. Krzyż postawiony na skarpie może sugerować, że pochówki ciągną się w kierunku domu nr 152. Jest to już jednak działka prywatna. Nie wiemy także, czy cmentarz rozciągał się w kierunku przeciwnym, czyli pod obecną drogą.

Ekshumowane szczątki zostały już przeniesione na cmentarz rzymskokatolicki w Siedliskach Drugich – przekazuje Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków.