W tym tygodniu weszła w życie przygotowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości ustawa antyprzemocowa 2.0. Dzięki aktowi prawnemu osoby pokrzywdzone w wyniku przemocy otrzymają większą ochronę i narzędzia pomocy.
Pierwsza ustawa antyprzemocowa, przygotowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości, zaczęła obowiązywać w listopadzie 2020 r. Wprowadzone regulacje sprawiły, że osoba stosująca przemoc fizyczną, zagrażającą zdrowiu i życiu innych domowników musi, na mocy decyzji policji, bezzwłocznie opuścić mieszkanie. Sprawcy przemocy nie pomoże tłumaczenie, że nie ma innego lokum, a w celu wyegzekwowania przepisów funkcjonariusze mogą wobec niego stosować środki przymusu. Agresor nie może się także zbliżać do mieszkania osoby pokrzywdzonej przez 14 dni, a ponadto sądy uzyskały narzędzia pozwalające na szybsze rozpoznanie sprawy (więcej TUTAJ). W styczniu bieżącego roku Sejm przyjął przygotowaną przez ten sam resort ustawę antyprzemocową 2.0. Nowe przepisy zapewniają jeszcze bardziej kompleksową ochronę ofiarom przemocy.
O tym, że nowe regulacje działają, świadczą statystyki. Do lipca bieżącego roku wydano ponad 10 tysięcy nakazów opuszczenia przez sprawców przemocy wspólnie zajmowanego mieszkania, a także jego bezpośredniego otoczenia oraz zakazów zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.
– „Dotychczasowe przepisy ustawy antyprzemocowej okazały się bardzo skuteczne. Teraz dodatkowo wzmacniamy ochronę osób doznających przemocy domowej, m.in. poprzez kolejne ograniczenie prawa sprawcy przemocy do zbliżania się lub kontaktowania z osobą pokrzywdzoną” – mówił wiceminister sprawiedliwości Marcin Romanowski, który sprawował nadzór nad przygotowaniem przepisów chroniących ofiary przemocy.
Rozszerzenie ochrony i przyjaźniejsze procedury dla ofiar przemocy
W myśl ustawy antyprzemocowej 2.0 Policja i Żandarmeria Wojskowa może zastosować wobec agresora natychmiastowy zakaz zbliżania się do skrzywdzonej przez niego osoby na odległość liczoną w metrach. Ponadto sprawca przemocy, w celu ochrony przed nękaniem, nie skontaktuje się ze swoją ofiarą także przy użyciu środków komunikacji na odległość – maila, komunikatorów internetowych i telefonu. Agresor nie będzie miał również wstępu i możliwości przebywania w zakładzie pracy, szkole, placówkach oświatowo-wychowawczych, opiekuńczych i artystycznych, a także obiektach sportowych, gdzie przebywa osoba dotknięta przemocą domową lub jej dzieci. Zakazy te, podobnie jak w przypadku zbliżania się do mieszkania, sąd cywilny będzie mógł przedłużać. Instytucja ta uzyskała również szersze kompetencje w kwestii ochrony przed tzw. stalkingiem.
Ustawa antyprzemocowa 2.0 wprowadziła również ułatwienia w procedurze karnej dla ofiar przemocy. Zgodnie z nowymi regulacjami, organ prowadzący postępowanie, w oparciu o szczegółowy kwestionariusz, ustali indywidualne potrzeby pokrzywdzonego. Dzięki temu przesłuchanie uwzględni jego osobistą sytuację, w tym ograniczenia i potrzeby.
Pouczenia o prawach i obowiązkach uczestników postępowania będą sporządzane w prostym, zrozumiałym języku. Osobom nieporadnym ze względu na wiek lub stan zdrowia, a także niepełnoletnim udzielone zostaną dodatkowe wyjaśnienia (w formie opisowej lub w przypadku najmłodszych – graficznej) odnośnie ich uprawnień i obowiązków.
Ustawa antyprzemocowa 2.0 wprowadzi także regulacje, które wejdą w życie w lutym 2024 r. Dotyczą one innowacyjnego i przyjaznego trybu przesłuchania dla osób, u których występują zaburzenia psychiczne, zaburzenia rozwojowe lub zakłócenia zdolności oceny sytuacji. W razie konieczności wykorzystana zostanie komunikacja wspomagająca i alternatywna (ACC). Ta pierwsza ma charakter uzupełniający do występującej, choćby w minimalnym stopniu, mowy werbalnej. Druga z kolei wykorzystywana jest do porozumiewania się w inny sposób niż za pomocą mowy. Aby usprawnić przekazywanie informacji, użyte zostaną m.in. piktogramy, wykorzystujący symbole system PCS czy też operujący gestami i symbolami graficznymi Program Językowy Makaton. Standardy powyższej komunikacyjnej procedury przygotowywane są we współpracy z ekspertami, a także przy uwzględnieniu międzynarodowego doświadczenia UNICEF, z którym Ministerstwo Sprawiedliwości zawarło w tej sprawie porozumienie.
Przyjęte regulacje z pewnością są potrzebne, gdyż zjawisko przemocy w rodzinie jest poważnym problemem społecznym. Co prawda, według policyjnych statystyk, w ostatnich latach sukcesywnie spada liczba osób, co do których istnieje podejrzenie, że są ofiarami tego typu nielegalnego postępowania, jednak w 2022 r. zarejestrowano ich 71,6 tys.
Jeśli jesteś ofiarą przestępstwa, zgłoś się do Ośrodka Pomocy Pokrzywdzonym Przestępstwem i skorzystaj z bezpłatnej pomocy prawnej, psychologicznej oraz ze wsparcia materialnego. Okręgowy Ośrodek Pomocy Pokrzywdzonym Przestępstwem w Lublinie znajduje się przy ul. Bernardyńskiej 5. Kontakt pod numerem telefonu 815 343 887.
autor: Łukasz Bigoszewski
